De perceptie van de consument van voedingsproducten is een randvoorwaarde waar de voedingsbedrijven kennis van moeten hebben en rekening moeten mee houden bij de productontwikkeling. Zij staan hierbij vaker voor een dilemma. “Voor een groot deel wordt de perceptie medebepaald door de communicatie van gezondheids- en voedingsinstanties. Zij bedoelen het goed met hun aanbevelingen, maar vertekenen soms ook de waarheid”, zegt hoogleraar Koen Dewettinck, hoofd van de ‘Food Structure en Function Research Group’ van UGent.

Koen Dewettinck noemt als voorbeeld de voedingsdriehoek. “Hierin zijn correcte aanbevelingen te vinden, maar zogenaamde ultrabewerkte producten moeten zoveel mogelijk vermeden worden. De vraag is wat dit voor voedingsproducten zijn. Daar wringt het schoentje.” De professor verwijst naar de controversiële, steeds meer door voedingskundigen dan door voedingstechnologen, omarmde Nova-classificatie.

De Nova-classificatie verdeelt voedingsmiddelen in 4 categorieën: 1. onbewerkte of minimaal bewerkte voedingsmiddelen; 2. bewerkte culinaire ingrediënten; 3. bewerkte voedingsmiddelen en 4. ultrabewerkte producten. De indeling gaat voorbij aan de intrinsieke voedingswaarde.

Nova-classificatie

Onder groep 1 vallen bijvoorbeeld fysische processen zoals pasteuriseren, filtreren of fractioneren. Groep 2 bevat bijvoorbeeld conserveermiddelen, maar ook zout, suiker, boter, honing en ahornsiroop. Onder groep 3 vallen producten met twee of drie ingrediënten uit groep 2 toegevoegd. Groep 4 omvat producten met een breed gamma aan ingrediënten, maar ook additieven.

“Blijkbaar is naast de graad van processing, het aantal ingrediënten ook bepalend voor de Nova-indeling. Dat vind ik op zijn minst gezegd gevaarlijk.” Dewettinck illustreert  dit met twee sprekende producten die daardoor ook onder groep 4 vallen: roomijs en margarine. Dit is bevreemdend. “Wat is er verkeerd aan producten met meer ingrediënten en bepaalde additieven?” Dit staat volgens de professor bovendien haaks op de huidige ontwikkeling van nieuwe en geherformuleerde voedingsproducten en de duurzame valorisatie van nevenstromen. “Ik heb de indruk dat de Nova-classificatie eerder gaat over de complexiteit van de samenstelling en het al dan niet behouden van de integriteit van de structuur van de grondstoffen, dan de intrinsieke voedingswaarde van zogenaamde (ultra-)bewerkte levensmiddelen.”

Nutri-Score, Nova en mortaliteit

De professor verwijst hierbij ook naar een recent (augustus 2022) verschenen publicatie in het wetenschappelijk tijdschrift BMJ, uitgegeven door de Britse Medische Associatie. De titel is (vertaald) ‘Gezamenlijke associatie van het Nutri-score voedingsprofiel op het front-of-pack etiket en de ultrabewerkte voedselinname en de mortaliteit’ en betreft een cohorte studie met als doel bepaalde voedingspatronen en eetgewoonten te koppelen aan het risico van het krijgen van een chronische/degeneratieve ziekte. “De publicatie werd al snel opgepikt door het internationale on-line vakblad Food Navigator. De titel (vertaald) van dit artikel was duidelijk niet genuanceerd, namelijk ‘Ultrabewerkt voedsel, niet de voedingswaarde, is van het grootste belang voor het risico op sterfte’.  Dit brengt bewerking en verwerking van voeding in een heel slecht daglicht en dit is onterecht”, zegt Dewettinck.

Over de wetenschappelijke publicatie in het gerespecteerde BMJ zegt hij: “Ik trek de statistische onderbouw van de resultaten van deze studie niet in twijfel. In het onderzoek is statistisch geprobeerd een verband te leggen met de twee classificatiesystemen (Nova en Nutri-Score, red.), maar we moeten bij de interpretatie heel kritisch blijven. Een studie wordt immers altijd uitgevoerd binnen bepaalde randvoorwaarden zoals het uitgaan van bepaalde classificatiesystemen. Wanneer er iets schort aan deze classificatiesystemen dienen ook de bekomen resultaten op zijn minst heel kritisch geïnterpreteerd te worden. Een andere belangrijke beperking is dat het onderzoek gaat over statistische correlaties en niet over causale verbanden, zoals Food Navigator op zijn minst suggereert.”

Meer informatie:

Joint association of food nutritional profile by Nutri-Score front-of-pack label and ultra-processed food intake with mortality: Moli-sani prospective cohort study, BMJ, Augustus 2022

www.ugent.be/bw

(*) Via de website van Intrafood kunnen tal van seminars van de editie 2022 on demand nog online gevolgd worden.

Het seminar van Prof. dr. ir. Koen Dewettinck met de open discussie van 28 september 2022 op Intrafood herbekijkt u via deze link.